Barselona'nın ızgara gibi görünen kent planının hikayesi! Yaşadığınız yer böyle olsun ister miydiniz?

Barselona’nın şehir planını resimlerden görmüşlüğümüz vardır. Kimisi giderek bizzat tanık olmuştur. Peki bu aşırı düzenli kent planının temeli nereden gelmektedir?  1800’lü yıllara kadar uzanan bir hikayesi vardır. Gelin birlikte bu hikayeye  tanık olalım.

1850 yıllarda Barselona büyük bir felaket eşiğiyle karşı karşıya gelir. Ortaçağdan kalan surlar ile sınırlandırılmış bir şehirdir Barselona. Surlar  ile çevrilmiş Barselona bir liman kentidir. Geçiminin büyük bir kısmını limandan sağlamış  bu şehirde, sanayi inkılabı ile ortaya çıkan endüstriyelleşme ile nüfus hızlı bir şekilde artmaya başlamıştır.

Artan nüfusun en büyük sorunlarından birisi de evsizlik olmaya başlamıştır. Neredeyse boş arazi bulmak imkansız hale gelmiştir. İşçiler ve orta sınıf fabrika çalışanları ile iç içe girmiş yaşam alanlarında, konutlarda, yaşamak bir hayli zorluk sağlamıştır. Daha da kötüsü o kadar çok kalabalık bir topluma ulaşan Barselona’da sokaklarda adım atacak yer bile kalmamaktadır. İğne atılsa yere düşmeyecek hale gelmiştir.

187.000 kişiye ulaşan Barselona’da başa bir sorun ortaya çıkmıştır. Bu sorun da “hastalık” olmuştur. Hastalıklar hızla yayılmaya başlamış, hastaneler dolup taşmıştır. Salgın sonrasında hastanelerde  insan yoğunluğu sebebiyle  %3’lük bir kesim ölümle sonuçlanmıştır. 1834 – 1865 yıllarında ise ölenlerin sayısı neredeyse 13.000 kişiye ulaşmıştır.

Hastalıkların artması, ölümlerin gelmesi ile  Barselona’da ortalama yaş süresi 30’lara kadar düşmüştür. Peş peşe gelen sorunlar sonucunda surların yıkılması kararlaştırılır. Ancak şehrin nasıl genişletileceği hakkında bir plan olmaması büyük bir sorun olmuştur.

Tam bu sorunlar esnasında daha önceden ismi duyulmamış  birisi ortaya çıkar. “Katalan mühendis IIdefons Cerda” bu kişi şehirleşme kentleşme  kavramını bulan ilk kişi olarak bilinir. Katalan mühendis Cerda, surlar yıkıldıktan sonra, şehir alanını yaklaşık dört kat arttıracak ve sokakları ızgara şeklinde bir tasarım ile insanların, mimarların karşısına çıkar.

Peki bu planın özelliği nedir?

Katalan mühendis Cerda, öncelikle bir analiz yapar. Yaptığı analiz işçi sınıfının, orta sınıf çalışanların yaşam şekillerini içermektedir. Kaç kişi yaşıyorlar, bakış açıları nasıl gibi bir analiz yapmaktadır.

Bu analiz bilimsel anlamda “modern şehir” anlayışını geliştirme  için bir temel olmuştur. Bu çalışma insanlara sadece yaşam alanı sunmak değil aynı zamanda yaşam kalitesini arttırmaya yönelik bir çalışma olmuştur.

Bunun için mühendis Cerda insanların ne kadar temiz havaya ihtiyaç  duyduklarını hesaplar. İnsanların istihdam olanaklarını hesaplar. Hangi hizmetlere gereksinim duyulacağını hesaplar ve bu hesaplamalar sonucunda bir tasarım ortaya çıkarır.

Geliştirdiği tasarımda ki binalar, standart büyüklükte, ortası bahçe, gölgesi olan bir alan, aktivitelerini kullanabilecekleri dörtgen biçiminde bloklar oluşturmayı amaçlar. Ortasının boş çevrenisin ise binalarla dolu olmasının en temel amacı evlerin maksimum hava, güneş ve ışık alması içindir.

Her bir bölge, mağazaları ve benzeri hizmetleri içeren 20 bloktan oluşmaktadır. Sınıfsal eşitliğin olmasını isteyen mühendis Cerda, zengin ve fakire aynı oranda yeşil ve temiz hava gibi temel ihtiyaçları sunmuştur. Benzer uzaklıklarda okul, sağlık ve  diğer hizmetlerin erişilebilir kılacak bir tasarımı gözler önüne sermiştir.

Bu tasarım sonucunda sosyal problemlerin üstesinden rahatlıkla gelinebilecektir. Üstelik ulaşım sorunlarının çözümlerine de yer veren Cerda, binaları 45 derece açılı köşelere sahiplik kazandırmıştır. Böylece sokaklar ulaşım açısında daha rahat kullanım sağlanmıştır.